Κοινωνική ευθύνη: ατομική και εταιρική

Πολύς λόγος γίνεται τελευταία για την "εταιρική κοινωνική ευθύνη". Συνέδρια, ημερίδες, άρθρα σε επιστημονικά και κανονικά περιοδικά. Στις ιστοσελίδες των επιχειρήσεων υπάρχουν σύνδεσμοι για να μάθουν οι ενδιαφερόμενοι τι έχει κάνει η κάθε επιχείρηση για την κοινωνία, δηλ. τι κάνει πέρα και πάνω από τις τυπικές υποχρεώσεις της που προσδιορίζονται από τους νόμους. Στο λεξιλόγιο των επιχειρήσεων είναι κοινές πλέον λέξεις όπως "αξίες" και "κοινωνική ευθύνη". Αποκτά λοιπόν κανείς την εντύπωση ότι οι επιχειρήσεις μπορούν να κάνουν ομορφότερο τον κόσμο μας. Είναι πραγματικά έτσι τα πράγματα;

Ο λόγος που οι επιχειρήσεις δίνουν σημασία σε ο,τιδήποτε και ξοδεύουν έστω και ένα ευρώ είναι γιατί γνωρίζουν ότι το ένα ευρώ θα τους αποφέρει περισσότερα χρήματα μακροχρόνια. Δεν θα επενδύσουν σε "εταιρική κοινωνική ευθύνη" αν δεν έχουν συγκρίνει προσεκτικά το κόστος και το αναμενόμενο όφελος από την επένδυση αυτή. Αυτές οι αποφάσεις λαμβάνονται με πολύ σοβαρό σχεδιασμό - αν μία επιχείρηση (ή ο manager) αποφασίσει να επενδύσει σε κάτι το οποίο δεν προβλέπεται να αποφέρει τα περισσότερα χρήματα, αν δηλαδή κάνει 'κακή τοποθέτηση' των χρημάτων, τότε θα 'τιμωρηθεί' σύντομα από την αγορά. Πώς; πολύ απλά, οι χρηματοδότες της ή οι μέτοχοί της θα προτιμήσουν να δώσουν τα χρήματά τους σε κάποια επιχείρηση που δεν σπαταλά τα χρήματά τους σε κακές επενδύσεις, αλλά αντίθετα, σε επιχειρήσεις που μπορούν να επενδύσουν τα χρήματά τους σε τοποθετήσεις με τη μεγαλύτερη δυνατή απόδοση.

Συνεπώς, το εταιρικό κοινωνικό προφίλ μίας επιχείρησης υπάρχει διότι (και μόνο όταν) "πουλάει" στους καταναλωτές. Αν δεν πουλούσε, καμμία επιχείρηση δεν θα ρίσκαρε τα χρήματά της για να κάνει ομορφότερη ή δικαιότερη ή καλύτερη την κοινωνία μας. Μία επιχείρηση δημοσιοποιεί το κοινωνικό της προφίλ γνωρίζοντας ότι οι καταναλωτές με τη σειρά τους θα την επιβραβεύσουν προτιμώντας αυτήν και όχι τους ανταγωνιστές της. Αυτή είναι η απλή αριθμητική.

Όπως φαίνεται από τα παραπάνω, στη βάση της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης υπάρχει η "ατομική" κοινωνική ευθύνη. Η ατομική ευθύνη είναι πολύ πιο σημαντική από την εταιρική για τον εξής λόγο. Χωρίς την ατομική κοινωνική ευθύνη δεν μπορεί να υπάρξει εταιρική κοινωνική ευθύνη. Γιατί; Εμείς οι άνθρωποι, με την ιδιότητά μας ως καταναλωτές, καθορίζουμε τα οφέλη που θα έχει μία επιχείρηση η οποία σκέφτεται να αναλάβει την Α ή τη Β (ή καμμία) δράση εταιρικής ευθύνης. Εμείς, ως καταναλωτές, παίρνουμε χιλιάδες επενδυτικές αποφάσεις καθημερινά, πολλές φορές χωρίς να το καταλαβαίνουμε. Κάθε ευρώ που δίνουμε για το προϊόν Χ είναι ταυτόχρονα απόφαση να ΜΗΝ δώσουμε το ευρώ μας στο προϊόν Ψ. Και κάθε απόφασή μας να δώσουμε ένα ευρώ στο προϊόν Χ είναι ταυτόχρονα ένα μήνυμα προς όλες τις επιχειρήσεις για να προσφέρουν κάτι παρόμοιο με το Χ.

Είναι λοιπόν κρίσιμο να αναλογιστούμε πόσο συνεισφέρουν οι δικές μας καθημερινές "επενδύσεις" στο να γίνει η κοινωνία που ζούμε πιο όμορφη, πιο ηθική, και πιο ανθρώπινη, και να κάνουμε τις καθημερινές μας επενδύσεις μας πιο συνειδητά. Η πρωτοβουλία για οποιαδήποτε βελτίωση της κοινωνίας ξεκινά από μάς, και όχι από τις επιχειρήσεις.